Dawno, dawno temu, w krainie Smutku i Łez, mieszkała pewna mała samotna dziewczynka.
Dziewczynka w ogóle się nie uśmiechała i z nikim nie chciała rozmawiać.
Całymi dniami pływała w Czarnym Oceanie i marzyła o tym, by przestać czuć.
Tak mijał jej dzień za dniem, aż w końcu Dziewczynka nie miała już sił poruszyć się, otworzyć oczy, westchnąć.
Wtedy pojawiło się Życie.
Vito- imię pochodzące z wł. la vita- życie.
Nazwa programu dedykowana jest psu o imieniu Vito (spolszczenie: Witek). Historia jego i jego właścicielki była pierwotną motywacją do opracowania skoncentrowanego programu terapeutycznego, pozwalającego na skuteczną walkę z depresją, lękiem społecznym, zaburzeniami osobowości i zaburzeniami odżywiania.
Jakkolwiek idea "leczenia przez kontakt ze zwierzętami" brzmi dla wielu ludzi dość naiwnie, badania prowadzone w Polsce i na świecie jednoznacznie donoszą o pozytywnych rezultatach animaloterapii, jak też arteterapii.
Pamiętać należy, że techniki, o których tu mowa, należą do grupy terapii wspomagających. To znaczy, że zawsze powinny być stosowane łącznie z psychoterapią, jako główną metodą leczenia.
PROGRAM VITO
Program łączy techniki terapii poznawczo-behawioralnej (jako terapia podstawowa, prowadząca) z technikami wspomagającymi takimi jak:
arte-, muzyko-; hipo-; dogoterapia i inne.
CBT*
Terapia poznawczo-behawioralna jest nastawiona na zmianę myślenia (sfera poznawcza) i zmianę zachowań (sfera behawioralna).
Człowiek aktywnie konstruuje własną rzeczywistość, nadając znaczenie bodźcom napływającym z otoczenia. Proces nadawania znaczeń odbywa się w sposób automatyczny, poprzez selekcję, wzmacnianie lub osłabianie napływających informacji. A zatem każdy z nas w swoisty dla siebie sposób postrzega i rozumie to, co się dzieje w jego życiu. Co więcej, nadawane znaczenie wpływa na przeżywane emocje i w konsekwencji podejmowane działania. Powiązanie miedzy myślami, emocjami i zachowaniami wykorzystuje się w terapii na wiele sposobów – miedzy innymi poprzez szczegółową analizę sytuacji trudnych, kiedy terapeuta razem z klientem próbuje odkryć myśli automatyczne, które poprzedziły wystąpienie silnej reakcji emocjonalnej. Te myśli to właśnie powstający na ogół szybko i mimowolnie komentarz do dziejących się wydarzeń. Ujawnienie i nazwanie tego komentarza pozwala na identyfikację możliwych zniekształceń, a także jego korektę. Myśli automatyczne to niejako tylko "zewnętrzna warstwa" całych ciągów powiązanych ze sobą myśli, przekonań, wspomnień, wiedzy, które układają się w całości zwane schematami poznawczymi.
Istotnym elementem terapii są także eksperymenty behawioralne. Tu wykorzystuje się również zależność między myśleniem, emocjami i zachowaniami, tylko zmiana zaczyna się od zmiany zachowania lub testowania prawdziwości własnych przekonań poprzez nowe doświadczenia.
Terapia poznawczo-behawioralna jest skoncentrowana na tu i teraz (co nie oznacza, że nie sięga czasem do przeszłości), krótkoterminowa- obejmuje od kilku do dwudziestukilku sesji, na ogół raz w tygodniu (zdarzają się terapie, które muszą trwać dłużej, w przypadku bardzo złożonego i utrwalonego, jak np. zaburzenia osobowości), oparta na współpracy- terapeuta i pacjent wspólnie wypracowują optymalny przebieg procesu terapeutycznego.
Dogtor Pies
Doświadczenie w pracy z udziałem psów zdobywałam jako wolontariuszka w fundacji Mały Piesek Zuzi. Tam pierwszy raz miałam okazję zaobserwować, jak dziecko, z pozoru niezainteresowane otaczającym go światem, wodzi oczami za biegającym psem i uśmiecha się na dźwięk szczekania. W połączeniu z terapią psychologiczną, dzieci autystyczne, jak również te z zaburzeniami na tle emocjonalnym, osiągały niesamowite rezultaty, czyniły zaskakujące postępy w funkcjonowaniu społecznym.
Podobne efekty można zauważyć u osób dorosłych. Od wielu już lat wciąż wzrasta zainteresowanie udziałem psów w terapii osób z depresją, myślami samobójczymi, lękami społecznymi, czy niską samooceną. Pies, swoją bezwarunkową akceptacją i wszechobecną radością, wyjątkowo motywuje do działania. Od wstania z łóżka, po wyjście z domu; zabawa z psem i ciepło jego ciała wpływają uspokajająco, a świadomość bycia doskonałym w oczach tych istot wpływa na zmianę stosunku do własnej osoby. Poczucie odpowiedzialności za inne stworzenie wyzwala równocześnie poczucie odpowiedzialności za nas samych i za to, co robimy ze swoim życiem.
Konie c z depresją
Pracując od kilku lat z końmi, biorąc udział w różnych konferencjach na temat relacji człowiek-koń i wpływu tych zwierząt na samopoczucie ludzi, zainspirowana niesamowicie efektywną EAT (Equine Assisted Therapy) popularną w US i UK, stworzyłam kolejny element programu.
Konie mają niesamowitą zdolność odczytywania stanów emocjonalnych ludzi- jakkolwiek staramy się ukryć przed innymi nasze uczucia, nastrój, przekonania; jakkolwiek usiłujemy pokazać siebie w masce istoty zupełnie odmiennej od tej, która się w nas rzeczywiście kryje- koń będzie od nas szybszy. Zanim pomyślimy, co chcemy mu pokazać, on już zobaczy, jacy naprawdę jesteśmy.
Kontakt z koniem pomaga zrozumieć, co nami kieruje w codziennym życiu; pomaga odnaleźć swoje prawdziwe uczucia i ideały, pomaga ustabilizować obraz samego siebie i zaakceptować siebie takimi, jakimi jesteśmy. Bo wbrew temu, co musimy robić w świecie współczesnym, i wbrew temu, jacy powinniśmy być aby spełnić stawiane nam przez życie oczekiwania- dla konia nic nie musimy, ani nie powinniśmy być 'jacyś'. Wystarczy, że będziemy. Po Prostu.
Konie ponadto uczą cieszyć się życiem. Doceniać proste rzeczy, dostrzegać z pozoru błahe powody do radości. Nie martwić się tym, co nas czeka za chwilę, żyć tu i teraz.
Sztuka istnienia
Nie tylko zwierzęta działają zbawiennie na naszą psychikę- zgodnie ze znaną wszystkim myślą "w zdrowym ciele- zdrowy duch" nasz stan psychiczny poprawia także... taniec. W oparciu o zdobyte doświadczenia szczególnie skłaniam się ku technikom lyrical jazzu, w którym za pomocą symbolicznych ruchów ciała wyraża się swoje wszelkie emocje, opowiada się własną historię i tym samym, ma się szansę na dopisanie do tej historii własnych lirycznych scenariuszy..
Sytuacje z naszego życia, w których nie mieliśmy okazji zakończenia (czegokolwiek), możemy przenieść na metaforyczne sytuacje kreowane w tańcu i pożegać wszelkie 'cienie' z przeszłości. Wszystkie słowa, te dobre i te najgorsze, których nie możemy lub boimy się wypowiedzieć na głos, można "wykrzyczeć" bardzo wyraźnie- każdym ruchem swojego ciała.
Taniec pozwala także poznać lepiej swoje ciało i jego możliwości. Dzięki temu nabieramy szacunku do siebie jako do istot fizycznych; uczymy się godzić z tym, czego nie możemy zmienić, jednocześnie dostrzegając inne możliwości i stawiając sobie nowe cele.
Terapia tańcem jest efektywna szczególnie u osób z depresją i z zaburzeniami odżywiania.
W ramach terapii sztuką możemy swoje emocje i uczucia wyrazić na wiele sposobów- wgniatając je w glinę; wklejając je w papier; malując je na szkle; wycinając je w drzewie; zaklinając je w dźwięki naszych własnych melodii.
Kolejnym elementem tej terapii jest medytacja. Pozwala ona skupić uwagę na swoim wnętrzu; poświęcając czas tylko dla siebie, koncentrując się na rytmicznym, spokojnym oddechu, pozwalamy naszej przedświadomości przemówić do nas. Pozwalamy sobie zobaczyć siebie takimi, jakimi jesteśmy, jakimi mamy prawo być.
(Medytacja odbywa się na łonie natury lub, w przypadku niesprzyjającej pogody, w specjalnie zaadaptowanej sali).
Program VITO jest alternatywną formą terapii psychologicznej, wychodzącej poza schematy. Przeznaczona jest w głównej mierze dla młodzieży, do której nie trafiają tradycyjne techniki psychoterapeutyczne, jak również dla osób dorosłych.
Główną ideą jest tzw. "KEEP ON"- kontynuacja pomimo trudności, oraz "KEEP PACE"- dotrzymywanie kroku.
Sesje terapeutyczne odbywają się nie tylko w gabinecie, który jest środowiskiem sztucznym, ale także w 'realnym świecie'. Są to różne wycieczki, spacery, wyjścia z klientem do miejsc, w których na bierząco uczy się zdrowych zachowań i adekwatnych reakcji. Zajęcia w stajni, w parku, w mieście, w kawiarni. Wszystko jest i dopasowywane do konkretnego pacjenta i ustalane razem z nim. Zadaniem psychologa jest właśnie dotrzymywanie kroku swojemu pacjentowi.
Kolejnym aspektem programu jest praktyczna forma sesji- poza tradycyjną rozmową terapeutyczną klient ma okazję doświadczać, działać. W sytuacjach kryzysowych, jakie mogą się pojawiać na pewnych etapach terapii, to właśnie takie działania pozwalają wytrwać mimo trudności i iść dalej w stronę pożądanej zmiany.
*Charakterystyka terapii zaczerpnięta z artykułu poradni CBT znajdującego się na stronie: http://www.cbtporadnia.pl/informacje/o-terapii-poznawczo---behawioralnej.html